Współpraca - cel i metoda

Edukacja globalna pomaga ma w kształtowaniu umiejętności współpracy w wymiarze lokalnym, krajowym i międzynarodowym; powinna pokazywać uczącym się wartość współpracy poprzez wspólne zadania oraz pracę z innymi osobami i grupami na rzecz osiągnięcia wspólnych celów.

W naszym podejściu współpraca jest fundamentalna, nie jest jedną z wielu umiejętności czy wiedzy, ale kompetencją rozwijaną poprzez wszystkie działania, sposobem pracy niezależnym od treści.

Współpraca – jak wynika z badań Aronsona (eksperyment klas-układanek, w 1971 roku) – jest najbardziej skuteczna w zmniejszaniu poziomu wzajemnych uprzedzeń (w tym rasowych) oraz negatywnych stereotypów. Dzieci uczone w systemie edukacyjnym opartym na współpracy cechuje również wyższy poziom pewności siebie oraz lepsze wyniki w nauce. Współpraca jest kompetencją, której można się uczyć i ją rozwijać. Nauczanie oparte na współpracy (kooperatywne) pozwala na tworzenie sytuacji w których można konfrontować własne przekonania i pomysły z innymi ludźmi. Jak wykazał Vermette (1998) u uczniów biorących udział w kooperatywnych programach nauczania następuje wzrost prospołecznych i kognitywnych cech charakteru, np:

  • wykazują większą tolerancję, więcej zachowań wspomagających i koleżeńskich wobec przedstawicieli innych grup etnicznych, o innym kolorze skóry lub odmiennej płci
  • mają większy poziom zrozumienia i tolerancji wobec osób z niepełnosprawnościami
  • mają wyższe poczucie własnej wartości
  • wykazują większy poziom zadowolenia
  • mają większe zdolności rozwiązywania problemów i wykazują rozwinięte strategie kognitywnego rozumowania
  • lepiej zapamiętują i przekazują skomplikowany materiał
  • lepiej rozumieją tekst, pisownię i werbalną ekspresję.

Możliwość prowadzenia wspólnej dyskusji sprzyja rozwijaniu kreatywności. Warto przypomnieć tutaj zdanie sir Kena Robinsona wieloletniego doradcy brytyjskiego rządu, eksperta od spraw edukacji: „większość wartościowej nauki zachodzi w grupie”. Przy tej okazji polecamy obejrzeć prezentację sir Robinsona pt. „Changing education paradigms” na www.ted.com/talks/ken_robinson_changing_education_paradigms.html

Mimo tego, tylko niewielu nauczycieli rzeczywiście stosuje kooperatywne formy współpracy. Uważamy, że nie jest to umiejętność, którą można rozwijać u dzieci mówiąc o niej, czy realizując dotyczące jej pojedyncze warsztaty. Konieczne jest wpisanie jej w codzienną rzeczywistość przedszkolną, przeformułowanie sposobu prowadzenia zajęć – przesunięcie ciężkości z prac indywidualnych na rzecz działań kooperatywnych, rezygnację z konkursów i nagradzania na rzecz np. pokazów talentów i doceniania indywidualnych umiejętności i wyjątkowości każdego dziecka i każdej pracy grupowej.

Uczenie oparte na kooperacji to zasadnicze podejście metodologiczne w edukacji globalnej – zachodzi w nim pozytywna współzależność między wysiłkami poszczególnych uczestników i uczestniczek, którzy starają się wzajemnie wspierać, tak aby każda osoba mogła skorzystać ze wspólnej pracy. Metoda ta pozwala na uczenie się poprzez interakcję, wzmacnia umiejętności komunikacyjne osób uczestniczących i buduje ich poczucie wartości.