Edukacja globalna w podstawie programowej

Obowiązująca od roku szkolnego 2009/2010 nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego wprowadziła edukację globalną w system edukacji formalnej. Wprowadzana była stopniowo, w pierwszym roku obejmując kolejne klasy szkoły podstawowej i gimnazjum - po całkowitym wprowadzeniu reformy 5 % edukacji dostępnej dla uczniów polskich powinno dotyczyć edukacji globalnej.

Najwięcej treści nawiązujących do zagadnień edujacji globalnej znajduje się w przedmiotach przyrodniczych na poziomie gimnazjum oraz w szkołach ponadgimnazjalnych: biologii, geografii oraz przyrodzie, a także w edukacji historycznej i obywatelskiej (historia i społeczeństwo, historia, wiedza o społeczeństwie, podstawy przedsiębiorczości). Pojedyncze zagadnienia znajdują się również w podstawie fizyki, chemii, etyki i innych przedmiotów.

Edukacja globalna - od kiedy można zacząc?

Wydaje się, że edukacja globalna rozumiana jako edukacja obywatelska, prowadząca do kształtowania odpowiedzialnych, empatycznych i świadomych mieszkańców i mieszkanek Ziemi mogłaby być realizowana na każdym poziomie edukacyjnym, kierowana także do dzieci w wieku przedszkolnym. Zagadnienia takie jak respektowanie prawa człowieka, odpowiedzialność, szacunek i tolerancja mogą - i powinny być - pokazywane jako postawy, ćwiczone jako umiejętności i dyskutowane z dziećmi dużo wcześniej.

Rozwój edukacji globalnej kierowanej do dzieci

Kilka organizacji zaczęło w Polsce realizować działania z zakresu tematycznego edukacji globalnej w pracy z tą grupą wiekową:

• we Wrocławiu wczesne formy takich działań – od 2007 roku - realizowało Centrum Współpracy Rozwojowej (obecnie kontynuowane przez Fundację Human Projekt),
• w Warszawie Fundacja Edukacji Międzykulturowej prowadzi działania i tworzyła scenariusze z zakresu edukacji międzykulturowej, Instytut Globalnej Odpowiedzialności przygotował zajęcia łączące edukację globalną i dociekania filozoficzne,
• w Poznaniu Centrum Edukacji Globalnej Stowarzyszenia Jeden Świat w Poznaniu podjęło przybliżanie dzieciom świata z perspektywy Globalnego Południa,
• w Łodzi Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła w projekcie Edukacja Globalna dla najmłodszych przybliżał kulturę Azji, Afryki oraz Ameryki Południowej i Środkowej, działania w wymiarze uczenia dzieci odpowiedzialności ekologicznej za świat prowadziła Fundacja Ferso
• Ministerstwo Ochrony Środowiska umieściło na podstronie skierowanej do dzieci scenariusze zajęć dot. ochrony zasobów.

Projekt "Edukacja globalna dzieci zmienia nasz świat"

W projekcie rozpoczętym przez Dom Spotkań im. Angelusa Silesiusa staraliśmy się łączyć te doświadczenia, zapraszając do szkolenia nauczycielek ekspertów-praktyków z innych organizacji, promując wypracowane rozwiązania wśród kadry przedszkoli biorących udział w naszym projekcie, szukać wraz z naszymi uczestniczkami nowych rozwiązań. Po dwóch latach realizacji projektu wydaje się celowe zacieśnienie pracy w tym obszarze i dalsza wymiana doświadczeń pomiędzy organizacjami – zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym. Dialog jest potrzebny aby poddać nasze podejście do edukacji dzieci krytycznej analizie oraz wspólnie szukać odpowiedzi na pytania czy i jak rozmawiać z dziećmi na tematy dotyczące takich problemów globalnych jak głód i konflikty. Nie dlatego, że znamy na to dobre odpowiedzi, ale dlatego że dzieci już w wieku przedszkolnym pytają „dlaczego ludzie są biedni?”, „dlaczego istnieją wojny?”, co stawia przed nami – edukatorami i edukatorkami globalnymi wyzwanie do zmierzenia się z tymi tematami w najbardziej odpowiedzialny i bezpieczny dla dzieci sposób.

Czy to działa? Rezultaty projektu

Istniały wątpliwości, czy w przedszkolach można realizować edukację globalną, czy nie będzie to jedynie edukacja o różnorodności świata. Wydaje się, że projekcie udało się rozwinąć metody edukacji globalnej dostosowane do wieku przedszkolnego. Stało się to głównie dzięki zaangażowaniu nauczycielek podejmujących wyzwanie zmierzenia się z takimi tematami, jak zrównoważony rozwój, dbanie o zasoby przyrody, prawa człowieka, edukacja pokojowa. Ogromnym bodźcem do podejmowania tych zagadnień był bezpośredni kontakt z dziećmi, których pytania wykraczające poza zakres podawanych treści, wrażliwość na niesprawiedliwość, dociekliwość i ciekawość przyczyn omawianych zjawisk dodawały nam i uczestniczkom projektu odwagi w eksplorowaniu nowych tematów.

Przeprowadzone po sześciu miesiącach i po roku ewaluacje pierwszej części projektu pokazały jego długofalowe oddziaływanie:

• nauczycielki uczestniczące w cyklu szkoleniowym od września do grudnia 2012 deklarowały, że treści EG były wdrażane w grupach przedszkolnych także po zakończeniu Tygodnia Edukacji Globalnej, w czasie całego roku szkolnego,
• placówki przedszkolne deklarowały chęć realizacji TEG w kolejnych latach, niezależnie od udziału w projekcie,
• uczestniczki zarówno grupy podstawowej jak i zaawansowanej wyrażały zainteresowanie dalszym podnoszeniem kwalifikacji w zakresie EG,
• w niektórych placówkach EG została wpisana do rocznego, w niektórych do 5-letniego programu pracy przedszkola.